توسعه پایدار و مقابله با بحران آب از مسیر آب‌های خاکستری | نگاهی به گام‌های شهرداری مشهد در مسیر بهره‌گیری از آب‌های خاکستری

به گزارش شهرآرانیوز؛ افزایش شهرنشینی، افزایش جمعیت و صنعتی‌شدن روند افزایش مصرف آب را بیشتر کرده و بحران کمبود آب به یکی از معضلات روز دنیا بدل گشته است. معضلی که رفع آن از مسیر‌های پرهزینه بسیاری در حال پیگیری و بررسی است. از این جمله می‌توان به انتقال آب دریا و استفاده از دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن و بهره‌گیری از آب‌های خاکستری و تصفیه فاضلاب خانگی و تولید پساب باکیفیت نام برد. هرچند روش دوم به عنوان اقدامی منطقی و در کنار روش نخست نیز خواهد توانست مبارزه با بحران آب را تسهیل کند. در واقع حفظ منابع آبی در دسترس شاید در مواردی بیش از تامین آن دارای اهمیت باشد.

از این رو جلوگیری از هدر رفت آب از اهمیت بالایی برخوردار است و در این راستا بازیافت فاضلاب خانگی به عنوان یک منبع تامین و حفظ منابع موجود آب، مورد توجه قرار گرفته است. بهره‌گیری از آب‌های خاکستری می‌تواند بخشی از راه‌حل پایدار مدیریت منابع آبی باشد، به شرط آنکه با دقت و با درنظرگرفتن استاندارد‌های بهداشتی انجام شود.

در ادامه حتما بخوانید تخصیص ۷۱۰ میلیارد تومان اعتبار برای شبکه جداسازی آب شرب در مشهد

فاضلاب‌های خانگی "آب‌های خاکستری" نام دارند و این اصطلاح در واقع به آب‌هایی اطلاق می‌شود که در نتیجه استفاده‌های خانگی، نظیر حمام‌کردن، شستن ظرف‌ها و لباس‌ها تولید می‌شوند. این آب‌ها نسبت به فاضلاب توالت‌ها (که "آب سیاه" نامیده می‌شوند) کمتر آلوده‌اند و می‌توانند برای برخی مصارف دیگر مانند آبیاری فضای‌سبز یا سیفون توالت‌ها، پس از تصفیه و پالایش مناسب مجدداً استفاده شوند. 

حسب آمار‌ها به طور متوسط بیش از ۶۷ درصد فاضلاب خانگی را آب خاکستری تشکیل می‌دهد که چنانچه ذکر شد با توجه به آلودگی کمترشان نسبت به فاضلاب خانگی و همچنین دردسترس‌بودن این منبع از یک سو و بحران جهانی آب از سوی دیگر، متمرکزشدن بر روی روش‌های تصفیه جداسازی آلاینده‌های این پساب بیش از پیش حائز اهمیت است.

مزایا و کاربرد‌های آب‌های خاکستری

استفاده مجدد از آب‌های خاکستری می‌تواند مصرف آب تازه را کاهش دهد و در مناطقی با کمبود آب، بسیار مفید واقع شود که با توجه به قرارگیری شهر مشهد در منطقه خشک جغرافیایی و خشکسالی‌های طولانی مدت می‌تواند، نویدبخش رهایی از کمبود‌های آب باشد.

همچنین با کاهش مصرف آب تازه و کاهش حجم فاضلاب، هزینه‌های انتقال آب و فاضلاب کاهش می‌یابد. کاهش ظرفیت تصفیه‌خانه‌های آب، استفاده کمتر از مواد شیمیایی را به دنبال دارد که باعث کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی می‌شود که نهایتاً منجر به افزایش کیفیت آب در شهر خواهد شد.

با کاهش برداشت از منابع آب شیرین و کاهش فشار بر سیستم‌های فاضلاب، می‌توان به حفظ محیط زیست کمک کرد. آب‌های خاکستری همچنین پس از تصفیه مناسب می‌توانند برای آبیاری فضای سبز، باغ‌ها و حتی در برخی موارد برای کشاورزی استفاده شوند.

تصفیه آب‌های خاکستری

تصفیه آب‌های خاکستری شامل چند مرحله است که شامل جداسازی ذرات معلق، حذف مواد آلی و میکروبی، و همچنین، استفاده از فیلتر‌های پیشرفته و ضدعفونی‌کننده‌ها باشد. سیستم‌های تصفیه خانگی و صنعتی مختلفی برای این منظور وجود دارند که بسته به حجم آب و میزان آلودگی، متفاوت هستند. 

آلاینده‌های معمول موجود در آب خاکستری غالباً مواردی نظیر نمک‌ها، تکه‌های غذا، روغن و میکروارگانیسم‌ها هستند. در واقع ویژگی‌ها و خصوصیات آب خاکستری بسته به عواملی مانند سبک و عادات زندگی، رفتار‌های اجتماعی و فرهنگ موجود، می‌تواند بسیار متغیر باشد.

گام‌های شهرداری مشهد در جهت بهره‌گیری از آب‌های خاکستری

از آنجاکه در حدود ۸۰ درصد آب مصرفی شهر مشهد در حال هدر رفت است، شهرداری مشهد بهره‌گیری از آب‌های خاکستری را در اولویت‌های خود قرار داده و اقدام به احداث تصفیه‌خانه‌ها و همکاری‌های مشترکی با سایر سازمان‌ها در این زمینه کرده است.

عبدالله سلطان احمدی معاون مهندسی آب سازمان پارک‌ها در گفتگو با خبرنگار شهرآرانیوز در این خصوص با بیان اینکه در حال حاضر بخش عظیمی از آبیاری فضای سبز مشهد با آب‌های خاکستری انجام می‌شود، عنوان کرد: سهمیه شهرداری مشهد از آب سد‌های تامین کننده آب مشهد، تنها ۱۰ تا ۱۵درصد است و تامین آب جهت حفظ و نگهداری فضای سبز در مشهد نیازمند اقدامات مبتکرانه و به روز است.

وی می‌افزاید: هماهنگی با شرکت آب و فاضلاب، آب منطقه ای، سازمان محیط زیست و تشکیل تیم‌های تخصصی و دعوت از نخبگان دانشگاهی و بخش خصوصی، برنامه ریزی ها، سیاست‌ها و استراتژی‌های در راستای استفاده از آب باران، فاضلاب خاکستری و همچنین استفاده از پساب به عنوان یک منبع آبی پایدار از جمله اقدامات ما در این زمینه است.

سلطان احمدی در ادامه به اقداماتی نظیر تهیه فرم‌ها شامل فرم بازدید ملک، فرم تعهد مالک جهت استحصال آب سطحی برای آبیاری فضای سبز و ... چاپ آگهی‌های فراخوان عمومی جهت متقاضیان و پرداخت سهم متقاضیان پس از اجرای سیستم جداسازی و بازچرخانی فاضلاب خاکستری و باران و تائید مشاوراشاره کرد.

وی با اشاره به اهمیت تصفیه خانه سپتاژ بیان میکند: این پروژه بزرگترین مرکز تصفیه اب در کشور است که شهرداری مشهد به زودی ان را افتتاح خواهد کرد. همچنین در حال حاضر تصفیه خانه چهل بازه در حال فعالیت است و تصفیه خانه آزادی و سیدی در حال احداث و تصفیه خانه کالورت التیمور و آفتاب نیز بزودی کلنگ زنی خواهد شد.

در ادامه حتما بخوانید کلنگ‌زنی تصفیه‌خانه لوکال آزادی مشهد در آینده‌ای نزدیک

سلطان احمدی با بیان آنکه سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد اقدام به اعطای تسهیلاتی برای متقاضیان اجرای طرح آب‌های خاکستری کرده است، تاکید کرد: اجرای طرح جدا سازی و بهره گیری از آب‌های خاکستری اقدامی است که میبایست از ابتدای احداث ساختمان‌های مسکونی کلید بخورد. شهروندان باید به اهمیت این طرح در جهت کاهش هزینه دسترسی به توسعه پایدار پی برده و متقاضی انجام آن شوند.

وی عنوان می‌کند: مصوبه‌ای در سال ۱۳۹۷ به تصویب رسیده که سازمان‌های مختلف را ملزم به همکاری در جهت اجرای طرح بازگردانی آب‌های خاکستری می‌کند، به عنوان مثال سازمان نظام مهندسی مکلف به طراحی و تدوین چک لیست‌هایی برای حصول اطمینان از اجرای طرح در زمان صدور پایانکار شده است.